“Wat houdt jou ’s nachts wakker?” Deze vraag maakte veel los bij de mensenrechtenactivisten met wie ik onlangs een bijeenkomst had. Want waar ze ook vandaan kwamen – Bangladesh, Indonesië, Kenya, Somalië, Zuid-Soedan, Mexico, Colombia -, allemaal hadden ze indringende verhalen over discriminatie, bedreiging, bloed en geweld. En bijna altijd waren die verhalen te herleiden tot landroof, plundering van grondstoffen, corruptie bij politie en overheid.

Wat hen wakker houdt, houd ook mij wakker. Ik ervaar (goddank) niet de directe, fysieke bedreiging die zij meemaken: een geweerloop tegen je hoofd, mishandeling op het politiebureau, geweerschoten in de nacht … Wel besef ik dat hun en mijn situatie meer met elkaar te maken hebben dan op het eerste gezicht lijkt. Hun onrecht en armoede en onze welvaart zijn twee kanten van dezelfde medaille van ongelijke mondiale verhoudingen. Je hoeft geen Marxist te zijn om te zien dat wij ons in het Westen meer toe-eigenen dan ons rechtmatige deel. Landbouw en industrie hier drijven op de constante aanvoer van goedkope grondstoffen van daar. Onze hoge CO2 uitstoot veroorzaakt klimaatproblemen die het sterkst worden gevoeld op plekken waar mensen er het minst aan hebben bijgedragen: kleine eilandstaten in de Pacific, laaggelegen kustgebieden in Bangladesh, uitdrogend ruraal Zuidelijk-Afrika, etc.

Op een complexe maar onmiskenbare manier zijn onrecht en welvaart in deze wereld direct verweven. Klimaat- en natuurmaatregelen en sociale rechtvaardigheid hebben alles met elkaar te maken. Ecojustice noemt de Wereldraad van Kerken dat. Ook daarom is een goed klimaatakkoord in Parijs zo belangrijk. Alleen als de grote vervuilers en gebruikers hun verantwoordelijkheid nemen en gaan inzien dat de huidige weg onhoudbaar is, ecologisch én sociaal gezien, kan er iets ten goede gaan veranderen in de wereld. Het zou de nachtrust van deze mensenrechtenactivisten ten goede komen.

10 december 2015