Blij verrast was ik, onlangs in Schotland overal het gezang van de leeuwerik te horen. Temidden van een groot koor van kwetterend vogelgrut, rondzoemende insecten en blatende lammetjes speelde de leeuwerik haar jubelende solopartij. Iets in mij ging meejubelen. Ik werd opgetild uit m’n overpeinzingen, zoals het vogeltje zelf al zingend steeds hoger de hemel in danst.

Het vrolijke geluid* deed me weer beseffen wat ik in Nederland mis. Stilletjes aan is de leeuwerik uit ons landschap en bewustzijn verdwenen. Omdat we het beestje geen leefruimte meer gunnen in ons tot het uiterste benutte produktielandschap.

Dat is niet alleen jammer in ecologisch opzicht: weer minder soortenrijkdom, weer minder variatie – en daarmee veerkracht – in ons landschap. Er is ook een andere minder tastbare dimensie in het geding, het landschap van onze ziel – dat diepste in ons wat ons uniek maakt en tegelijk verbindt met al het andere.

Het dééd iets met me om me al wandelend omringd te weten door natuurlijke geluiden in een ongerept landschap. Even geen auto’s, geen stadse drukte, geen internet of smartphone. Zuivere lucht inademen, mooie vergezichten rondom van golvende heuvels, hoekige rotsen, glinsterend water. Ik wèrd m’n zintuigen, een kijkend, luisterend, ruikend, voelend wezen.

‘Ik’ loste op in aanwezigheid, alert, open, ontvangend. Reagerend met een liedje of een zachtjes aan m’n lippen ontsnappend ‘oh God, wat mooi’. Zo’n onbedacht opborrelend woordje God, zonder verdere invulling van wie of wat dat dan zou zijn, expressie van geraaktheid door iets groots, vitaals en krachtigs wat tot mij kwam in deze vrije natuur. En waar ik deel van was, vervuld van eenzelfde grootse en krachtige energie. Niet als opgeblazen ego, maar als kwaliteit van zijn.

Subtiel maar onmiskenbaar verschoof er iets in mijn beleving van verhoudingen: ik werd nietig temidden van zoveel pure, krachtige natuur – niet onbetekenend, maar ook niet belangrijker dan het andere leven om me heen. Het besef van afhankelijkheid drong zich sterker op. Zonder al dit leven zou ik niet kunnen bestaan. Niet alleen vanwege het directe nut van bijvoorbeeld bijen voor bestuiving en schapen voor wol, maar omdat het zich glashelder liet zien hoe elk wezen z’n eigen plek en rol heeft in de symfonie die leven heet. Haal er een aantal uit, en de muziek wordt steeds zwakker en fletser… Het riep een groot gevoel van liefde en dankbaarheid in me op.

Deze ervaring heeft mij opnieuw doen beseffen hoe hoe wezenlijk het is dat we met elkaar, als samenleving, een vitale natuurlijke leefomgeving in stand houden. Een groene ruimte die niet alleen voorziet in onze fysieke behoefte aan voedsel, e.d., maar ook in onze zielsbehoefte aan stilte, puurheid en integriteit in de zin van ongerepte natuur. Een paar losse bomen temidden van een boel beton zijn slechts een doekje voor het bloeden. Veel stress en depressie kunnen herstellen met voldoende groen, met ‘voedsel voor de ziel.’ Het mooie is dat dit niet alleen ons eigenbelang dient, maar tegelijk bijdraagt aan herstel van het hele web van leven wat, net als wij, het recht heeft er te mogen zijn. Ook een kleine leeuwerik.

* Zet je volumeknop hoog!