In zijn boek ‘Groene filosofie. Verstandig nadenken over onze planeet’ pleit de Engelse filosoof Roger Scruton voor eerherstel van de oikofilie. Een mooie vondst, dit woord. Het betekent zoveel als houden van je oikos, je thuis. Scruton bedoelt er mee de zorg en verantwoordelijkheid die mensen van nature voelen voor de eigen woonomgeving en het landschap.

Als ‘conservatief’ filosoof erkent Scruton voluit de ernst van de huidige milieuproblemen, inclusief de opwarming van de aarde. Maar, zegt hij, we benaderen deze problemen doorgaans verkeerd. Overheden zijn te bureaucratisch, smoren veel eigen burgerinitiatief in regelzucht. De milieubeweging is dikwijls te activistisch en spreekt daardoor velen niet aan.

Waar conservatieve groeperingen en de milieubeweging elkaars natuurlijke bondgenoten zouden kunnen zijn, is in het dicht aansluiten bij wat mensen bezighoudt in hun dagelijkse leefomgeving. Oikofilie gaat daarmee verder dan het aanpakken van milieuproblemen in strikte zin. Het staat ook voor gemeenschapszin, een wij-gevoel, en heeft als zodanig ook een moreel karakter. Oikofilie, aldus Scruton, “leert ons lief te hebben en niet te gebruiken, te respecteren en niet uit te buiten.”

Die verantwoordelijkheid betreft niet alleen de mensen en natuur om ons heen, maar ook toekomstige generaties, die we niet mogen opzadelen met de kwalijke gevolgen van onze omgang met het milieu. Dat besef moet de belangrijkste oorzaak van de huidige milieucrisis corrigeren: “onze betreurenswaardige neiging om bij alles wat we ondernemen wel te profiteren van de baten, maar de kosten af te schuiven op anderen die die kosten niet hebben gemaakt.”

Het treft me hoe Scruton met dit inzicht op zijn eigen wijze uitdrukking geeft aan de oude spirituele wijsheid dat werkelijk welzijn alleen daar te vinden is waar we ieder gunnen wat we onszelf gunnen. Omdat er in wezen niets buiten onszelf is. Mijn thuis is zoveel groter dan de woning die ik deel met mijn geliefde of gezin. Mijn thuis is ook mijn buurt, mijn gemeenschap, mijn stad, mijn land; ja, heel de wereld. En mijn thuis omvat ook degenen die er voor mij zijn geweest en na mij zullen komen. Het zou mooi zijn als we elke dag een beetje zouden groeien in het besef dat dít onze ruimte, en onze verantwoordelijkheid is.